دکتر سهیلا طاهری

آلرژی به جواهرات یکی از شایعترین علل درماتیت تماسی آلرژیک است. آلرژی به جواهرات عمدتا ناشی از فلز نیکل است که در ساخت آلیاژهای فلزی کاربرد زیادی دارد. در تهیه جواهرات ارزان قیمت، نیکل به عنوان فلز عمده به کار می رود که با لایه ای از طلا یا نقره پوشانده می شود. بیشتر افرادی که فکر می کنند به طلا یا نقره آلرژی دارند در واقع به نیکل آلرژی دارند که گاهی به مقدار کم در طلا یا نقره یافت می شود یا اینکه در ساخت جواهرات از جنس طلا برای سفید کردن یا مقاوم کردن بکار برده می شود.

افراد مبتلا اغلب درماتیت یا اگزما دارند که در محل تماس پوست با فلز حاوی نیکل اتفاق می افتد. شایعترین محل ها لاله گوش (ناشی از گوشواره)، انگشتان (ناشی از انگشتر) و اطراف گردن (ناش از گردنبند) است. محل تماس شدیدا خارش دارد و ممکن است قرمز شده و یا تاول بزند. گاهی خشک یا تیره می شود. گاهی این درماتیت بصورت تاخیری نواحی که در تماس با جواهرات نیست را درگیر می کند مثلا روی دست ها.پمفولیکس یک نوع درماتیت دست تاول دار است که در افرادی که سابقه آلرژی به جواهرات دارند شایع است و ناشی از تماس با منابع دیگر نیکل مثل سکه یا کلید است. واکنش به جواهرات همیشه ناشی از آلرژی به فلز خاص نیست.

علل دیگر ضایعات پوستی در محل تماس با جواهرات عبارتند از :
1- درماتیت تماسی تحریکی : در سایش پوست، آلودگی و مواد خاص روی فلز و صابون و مواد تجمع یافته زیر جواهرات اتفاق می افتد. این نوع درماتیت در افراد با پوست حساس و افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک شایعتر است.
2- پسوریازیس و وتیلیگو : در این بیماری ها در محل های آسیب و ضربه ضایعات جدید ایجاد می شود. ضایعات این دو بیماری در محل بند ساعت و کمربند ممکن است ایجاد شود.
3- محل تماس با گوشواره یا حلقه های بینی و بدن (piercing) ممکن است با باکتری استافیلوکوک آلوده شود و باعث عفونت و ایجاد دلمه و ترشح شود.
4- در مواردی که پچ تست منفی گزارش شود حتما علل دیگر ضایعات پوستی باید بررسی شود.

چگونه بفهمیم جواهرات ما نیکل دارد ؟
شما با نگاه کردن نمی توانید وجود یا عدم وجود نیکل را تشخیص بدهید. فقط طلای 24-18 عیار، نقره sterling و پلاتین خالص نیکل ندارد.

طلا
طلا عمدتا با معیار یا قیرات اندازه گیری می شود :
- طلای 24 عیار (طلای خالص): 99% طلا و 1% فلزات دیگر
- طلای 18 عیار: 75% طلا
- طلای 12 عیار: 50% طلا
- طلای 9 عیار: 5/37% طلا

طلا عمدتا برای افزایش اعتبار فلزات دیگر با آنها آلیاژ می شود. افرادی که به فلزات آلرژی دارند عمدتا با این معضل رو به رو هستند که جواهرات طلای آنها با چه فلزاتی آلیاژ شده است. طلا معمولا بنا به عللی مثل تغییر قوام و رنگ و خصوصیات دیگر با فلزات دیگر ترکیب می شود. طلای زرد با نقره و مس ترکیب می شود در حالی که طلای سفید معمولا با نیکل آلیاژ می شود. رادیوم یک فلز سفید نقره ای رنگ است که معمولا به عنوان روکش طلای زرد بکار می رود تا آن را به طلای سفید تبدیل کنند. حتی طلای سفید حاوی نیکل نیز اغلب روکش رادیوم دارد تا سفیدتر و براق تر به نظر برسد. این روکش در ابتدا می تواند پوست شما را از نیکل موجود در طلا حفاظت کند اما طی چند ماه یا چند سال این روکش از بین می رود و طلای سفید حاوی نیکل در تماس با پوست شما قرار می گیرد.

نقره :
سه نوع نقره در تهیه جواهرات بکار می رود. نقره خالص، نقره sterling و روکش نقره. نقره خالص 9/99% نقره دارد ولی خیلی نرم است و تهیه جواهرات با آن مشکل است. نقره sterling 5/92% نقره دارد که با مس آلیاژ شده است.در بعضی نقره sterling ، درصد کمی از فلزات دیگر نیز وجود دارد و در نتیجه ممکن اسن مقادیر جزئی نیکل هم جود داشته باشد. در بعضی جواهرات فقط روکشی از نقره روی فلزات دیگر که ممکن است نیکل هم جز آنها باشد کشیده شده است.درماتیت تماسی آلرژیک جواهرات در هر سنی ممکن است ایجاد شود. در بیشتر موارد این آلرژی ناشی از نیکل است و وقتی اتفاق بیفتد سالها و عمدتا تا آخر عمر ادامه دارد. بعضی افراد بعد از یک تماس مختصر با جواهرات حاوی نیکل دچار درماتیت می شوند و بعضی دیگر بعد ازمدتها استفاده از جواهرات ناگهان دچار ضایعات پوستی می شوند. عمدتا درماتیت محدود به تماس با جواهرات است اما گاهی در موارد شدید به نواحی دیگر پوست گسترش می یابد. آلرژی به نیکل در زنان شایعتر است چون زنان بیشتر از مردان تمایل به استفاده از جواهرات دارند. آلرژی به بقیه فلزات نیز ممکن است اتفاق بیفتد اما نادر است و آلرژی جواهرات عمدتا ناشی از نیکل است.

درمان آلرژی به جواهرات
درمان عدم استفاده از جواهرات عامل درماتیت است. اگر شما آلرژی به جواهرات دارید، متخصص پوست می تواند با انجام تست و پچ آلرژی به نیکل را تشخیص دهد. اگر آلرژی به نیکل تأیید شد باید از فلزات حاوی نیکل پرهیز کنید.

توصیه های زیر در خرید جواهرات را در نظر بگیرید :
1- طلای سفید حاوی پالادیوم، نقره و فلزات سفید دیگر جایگزین خوبی برای طلای سفید حاوی نیکل است. اما آلیاژهای پالادیوم از آلیاژهای نیکل گرانتر است. طلای سفید با عیار بالا نسبت به نقره خالص و نقره sterling نسبت به خراشیده شدن و برداشته شدن لایه های سطحی مقاومتر است.
2- در صورت استفاده از piercing در هر نقطه ای از بدن حتما سوراخ کردن محل با نیدل از جنس فولاد ضدزنگ انجام شود و حلقه مورد استفاده از جنس فولاد ضد زنگ یا طلای 18 یا 24 عیار باشد.
3- به دنبال جواهراتی باشید که احتمال آلرژی به آنها کم است مثل فولاد ضد زنگ یا طلای بالای 18 عیار، نقره sterling و پلاستیک پلی کربنه.
4- اگر از گوشواره حاوی نیکل استفاده می کنید از پوشش های پلاستیکی مخصوص می توانید استفاده کنید.
5-ا گر حلقه ازدواج یا جواهرات دیگری که دارید که مدام ازآنها استفاده می کنید و باعث واکنش در پوست شما شده است از یک جواهرساز بخواهید که روکش از رادیوم با پلاتین روی آن بکشد. البته این روکش ممکن است به مرور زمان از بین برود و نیاز به روکش مجدد باشد.

آزمایش جواهرات
می توانید جواهرات خود را از نظر از نظر وجود نیکل آزمایش کنید. کیت های تست نیکل وجود دارند که از دو بطری حاوی مایع شفاف تشکیل شده است. یکی از بطری ها حاوی dimethylglyoxime و دیگری حاوی آمونیوم هیدروکسید است. ترکیب این دو مایع در حضور نیکل باعث ایجاد رنگ صورتی می شود. یک قطره از هر کدام از بطری ها را روی فلز مورد نظر بریزید. بعد با پنبه روی فلز بکشید و به رنگ پنبه دقت کنید. اگر بدون رنگ باشد فلز مورد نظر نیکل ندارد. اگر پنبه صورتی شده باشد، فلز مورد آزمایش حاوی نیکل است و در صورت تماس با پوست منجر به درماتیت خواهد شد. این مواد شیمیایی به جواهرات شما آسیبی وارد نمی کنند.